8858, Big Pack Books txt, 5001-10000

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Aby rozpoczšć lekturę,kliknij na taki przycisk ,który da ci pełny dostęp do spisu treci ksišżki.Jeli chcesz połšczyć się z Portem WydawniczymLITERATURA.NET.PLkliknij na logo poniżej.2STEFAN ŻEROMSKIURODA ŻYCIA3Tower Press 2000Copyright by Tower Press, Gdańsk 20004URODA ŻYCIA PROBLEMATYKA DZIEJE TEKSTU I EDYCJIUroda życia powstała w czasie pobytu Stefana Żeromskiego we Francji, dokšd pisarzudał się z Zakopanego jesieniš 1909 roku. Myl o tej powieci nurtowała autorawczeniej, można sšdzić, że wkrótce po napisaniu Ech lenych postanowił kontynuowaćopowieć o losach rodziny Rozłuckich cile powišzanych ze sprawš narodowš.W listach do żony Oktawii wysyłanych z Zakopanego do Paryża odnajdujemy na tematUrody życia kilka informacji. Pierwsza pochodzi z lipca 1909 roku:Jeden akt Sułkowskiego napisałem.(...) Żebym go już skończył i mógł zabrać siędo ostatniej swojej powieci, która będzie się nazywała Uroda życia. Będzie to powiećo Piotrusiu Rozłuckim a właciwie widzenie przyszłej duszy Adziusia1.Dwa miesišce póniej znów wracał do tej sprawy:Weranduję teraz na swym leżaku i piszę dramat. (Sułkowskiego przyp. K.Z.)Chciałbym koniecznie go napisać, gdyż cały żyję w powieci Uroda życia i chciałbymjš zaraz po przyjedzie do Paryża zaczšć pisać. Będzie to dzieło mojego życia. Zaprzeczeniewszystkiemu, co na mnie naszczekano2.W następnym licie donosił:Marzę o nowej powieci, którš chcę zaczšć pisać w Paryżu z całš furiš młodoci3.Przebywajšc już z rodzinš we Francji, w marcu 1910 roku listownie informowałStanisława Witkiewicza o zamiarze kontynuowania cyklu powieci historycznych zapoczštkowanegoPopiołami:Po napisaniu tego obrazu w pewnej iloci tomów, tudzież obrazu pt. Uroda życiapojadę do Nałęczowa, Ťzłamię pióroť, Ťtekęť autorskš oddam do zabawy synowiJanka Witkiewicza4.Praca nad Urodš życia trwała w Paryżu prawdopodobnie od wiosny 1910 roku dojesieni 1911, kiedy Żeromski po raz pierwszy powiadomił swego ówczesnego wydawcę,Bolesława Antoniego Jędrzejowskiego Baja kierownika Spółki NakładowejKsišżka w Krakowie, o bliskim zakończeniu powieci. Jędrzejowski przyjšłwiadomoć entuzjastycznie i spodziewajšc się sukcesu wydawniczego zaproponowałduży na owe czasy, bo dziesięciotysięczny nakład utworu5.Geneza Urody życia wišże się z różnorodnymi dowiadczeniami, zasłyszanymizdarzeniami i własnymi przeżyciami Stefana Żeromskiego z lat pobytu na Kielec-1 Stefan Żeromski: List do żony Oktawii z lipca 1909 roku (brak daty). W: Listy Stefana Żeromskiego.Zebrał i przygotował do druku Stanisław Pigoń (maszynopis w zbiorach Komitetu Redakcyjnego PismZebranych Żeromskiego w Instytucie Badań Literackich PAN). Oryginały listów do żony Oktawii isyna Adama w Bibliotece Narodowej sygn. 7345.2 Jw. List do żony Oktawii z wrzenia 1909 roku (15 16.09?).3 Jw. List do żony Oktawii z wrzenia 1909 roku (ok. 20.09).4 Jw. List do Stanisława Witkiewicza z 7 marca 1910 roku.5 Wiadomoci te pochodzš z listu Bolesława Antoniego Jędrzejowskiego pisanego 26 padziernika1911 roku. Duży zbiór listów wydawcy do Stefana Żeromskiego posiada w archiwum rodzinnym córkapisarza, Monika Żeromska. Listy nie majš sygnatur.5czynie, w Nałęczowie, na Podlasiu, w Paryżu i Londynie, a również z zainteresowaniempisarza głonymi odkryciami w dziedzinie techniki, zwłaszcza badaniami nadwszechstronnym wykorzystaniem szkła w budownictwie, rozwojem motoryzacji ipierwszymi próbami lotniczymi. Na pewne podobieństwo losów Piotra Rozłuckiego idziejów Henryka Rodkiewicza pierwszego męża Oktawii Żeromskiej wskazywałaona sama w licie do Wacława Borowego z 4 czerwca 1927 roku:Pierwszy raz wyszłam za mšż za człowieka, co wrócił z Usoli starcem. (...)Cudne sceny w Urodzie życia sš własnociš mojej córki. On zdawał tak kiedy egzamin,bo oddany był do Korpusu Paziów6.wiadectwo to przytaczamy nie bez zastrzeżeń, ponieważ list zawiera sformułowaniabędšce wynikiem egzaltacji autorki, a także przypuszczenia, które mogš dowodzićzatarcia w pamięci korespondentki faktów sprzed wielu lat, bowiem wydarzeniate nie sš potwierdzone innymi materiałami dokumentacyjnymi7.Historia Jana i Piotra Rozłuckich miała liczne pierwowzory. Do najbardziej znanychnależy wersja, na którš zwrócił uwagę Kazimierz Wyka:Miesišce objęte akcjš Wiernej rzeki i Ech lenych nastręczały pisarzowi podobneprzykłady na terenie Kielecczyzny. Kto wie, czy nie z nich zrodziła się koncepcjarozdartego walkš narodów rodu Rozłuckich. Jednym z najdzielniejszych dowódcówCzachowskiego był kapitan wojska rosyjskiego Stanisław Dobrogoyski (Grzmot),poległy w potyczce pod Stefankowem (22 IV 1863). Jednym z najzawziętszych dowódcówrosyjskich był Polak z pochodzenia, podpułkownik Dobrowolski, walczšcy zLangiewiczem pod Małogoszczš, z Czachowskim pod Białobrzegami (29 V). Już tychfaktów starczyłoby na podbudowę do historii rodziny Rozłuckich. Żeromski znalazłdla niej fakty autentyczne, w postaci podobnego jak w Echach lenych czynu oficerarosyjskiego, Polaka z pochodzenia, generała Ostrowskiego. Ostrowski mieszkał póniejw Sandomierszczynie, tak jak przedstawia to z pewnym przesunięciem topograficznymUroda życia8.O historycznym rodowodzie Ech lenych i Urody życia pisał także Adam Massalski,omawiajšc kontakty Żeromskich z emerytowanym generałem WojciechemOstrowskim pierwowzorem generała Rozłuckiego, plenipotentem majoratu Władimirowo,w którego skład wchodziła dzierżawiona przez Żeromskiego wie Ciekoty.Autor zwrócił również uwagę na pamiętniki spowinowaconej z Ostrowskimi JaninyBemówny córki Antoniego Gustawa Bema, nauczyciela Żeromskiego z kieleckiegogimnazjum. Opisała w nich spotkanie z Żeromskim w Nałęczowie, gdzie na probępisarza dokładnie relacjonowała znane sobie fakty z życia Wojciecha Ostrowskiego.Na podstawie tych wspomnień oraz korespondencji władz wojskowych przechowywanejw archiwach rosyjskich Massalski ustalił, że siostrzeniec generała Ostrowskiego,Witold Udymowski, młodszy oficer rosyjskiego pułku, w czasie powstania styczniowegoopucił wraz z trzema kolegami swš jednostkę i udał się do oddziału powstańczego.Brał udział w bitwie o Radomsko, a następnie, gdy oddział został rozbity,Udymowskiego oddano pod sšd, który skazał go na mierć. Jego wuj nie brałudziału w procesie i był ogromnie wstrzšnięty wyrokiem. Sam również za udział sio-6 Wacław Borowy. O Żeromskim. Rozprawy i szkice. Warszawa 1964 s. 252.7 Oprać. Stanisław Eile i Stanisław Kasztelowicz: Stefan Żeromski. Kalendarz życia i twórczoci.Kraków 1976 s. 113. Autorzy podali w wštpliwoć wiarogodnoć relacji Oktawii Żeromskiej piszšcejdo Borowego, że bioršc lub z Henrykiem Rodkiewiczem była niepełnoletnia miała wówczas 24 lata,tenże mšż starcem nie był, bo zawierajšc zwišzek małżeński liczył 52 lata. Można podejrzewać, żeinne informacje Oktawii Żeromskiej pochodzšce z tego okresu sš niedokładne.8 Kazimierz Wyka: Żeromski jako pisarz historyczny. W: tegoż: Szkice literacku i artystyczne. Kraków1956 t. 1 s. 292293.6strzeńca i innych podwładnych w powstaniu został zwolniony z zajmowanego stanowiskai przedwczenie przeniesiony na emeryturę9.Doć wierne wprowadzenie do utworu literackiego autentycznej kieleckosandomierskiejhistorii powstańczej naraziło Żeromskiego na przykrš korespondencjęz synem generała Ostrowskiego, Adamem, który, zapoznawszy się z Echami lenymiopublikowanymi w 1905 roku, zarzucił pisarzowi zniesławienie pamięci jego ojca10.List Adama Ostrowskiego otrzymał Żeromski w marcu 1912 roku, czyli w czasie, gdysukcesywnie wysyłał do Krakowa czystopis Urody życia11. Być może włanie pretensjeOstrowskiego przyczyniły się do tego, że pisarz pozacierał w utworze wszystkiekieleckie nazwy, czytelne w zachowanych szczštkach brulionu powieci znajdujšcegosię obecnie w warszawskim Muzeum Literatury imienia Adama Mickiewicza. Sš tamtakie zwroty okrelajšce topografię: Twój wybawca w Kielcach, Jej wewnętrzneprzeżycie owego kieleckiego wypadku (mowa o słynnym zbrojnym wystšpieniuPiotra Rozłuckiego w obronie zaczepianych Polek w restauracji miejskiej). W ostatecznejredakcji zwroty te brzmiš: Twój wybawca i Jej wewnętrzne przeżycietamtego wypadku.Z pewnociš więc pierwotnym zamiarem Żeromskiego była lokalizacja częci akcjiw Kielcach i okolicy miasta. Jednak obawy, że porównanie literackiej rzeczywistocioraz znanych osób i istniejšcych miejsc może prowadzić do dalszych przykroci,skłoniły pisarza do umieszczenia akcji w miecie bez nazwy, do rezygnacji zpierwotnej koncepcji. W licie do oburzonego Adama Ostrowskiego Żeromski tłumaczył:Najoczywistszy dowód, że utwory moje wzięte sš z fantazji, a nie z rzeczywistoci,stanowić będzie powieć pt. Uroda życia, gdzie ów generał Rozłucki z Ech lenychznowu występuje i traktowany jest, jako typ powieciowy, bardzo szeroko.Ukazujš się tam jego synowie, Hipolit i Michał, wnuk Wiktor i wnuczka Kamila, synrozstrzelanego bratanka, Piotr itd. Wszystko to sš osoby nie istniejšce, powieciowe,oderwane, nic z żadnš rzeczywistociš wspólnego nie majšce. Obecnie odczuwamtrwogę na myl, iż Pan jako syn generała Ostrowskiego gotów jeste znowu pomyleć,a nawet rocić do mnie pretensję, że namalowałem Jego portret, chociaż o istnieniuPańskim przed otrzymaniem listu dzisiejszego wcale nie miałem żadnego pojęcia12.W czystopisowej wersji autografu, w scenie zaprzęgania koni, starszy syn generałaRozłuckiego, Hipolit, pokrzykuje na stajennego:A spróbuj mi, spuchnięty pysku, ciasno pozapinać popręgi, to ja ci zapnę tę gębę... [ Pobierz całość w formacie PDF ]

8858, Big Pack Books txt, 5001-10000

Podstrony