8873, Big Pack Books txt, 5001-10000

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Upo�ledzeniew spo�ecznymzwierciadleUpo�ledzeniew spo�ecznymzwierciadlePOD REDAKCJ�Andersa Gustavssonai El�biety Zakrzewskiej-ManterysWydawnictwo ��ak"Warszawa 1997Biblioteka WPedag.RedaktorJ�zef Marek �nieci�skiRysunek na ok�adceCecylka SobolewskaUk�ad graficznyDariusz G�rskiKorektaJanina S�omi�ska1092001148bAOSk� Copyright by Wydawnictwo ��ak", Anders Gustavssonand El�bieta Zakrzewska-ManterysISBN 83-86770-39-2Wydawnictwo ��ak"Teresa i J�zef �nieci�scy02-127 Warszawa, ul. Mo�dawska 13/56tel./fax 22-82-67Publikacja cz�ciowo sfinansowana przezWydzia� Pedagogiczny Uniwersytetu w Sztokholmiei Instytut Stosowanych Nauk Spo�ecznychUniwersytetu WarszawskiegoDruk i oprawa: ^mamT�l. (0-22) 789 3ft 54PrzedmowaPunktem wyj�cia do napisania tej ksi��ki by�a realizacjaprojektu wsp�pracy mi�dzy Uniwersytetem Sztokholmskima Uniwersytetem Warszawskim. Wsp�ln� p�aszczyzn� zainte-resowa� Instytutu Stosowanych Nauk Spo�ecznych w War-szawie oraz Wydzia�u Pedagogicznego w Sztokholmie stano-wi�y badania dotycz�ce spo�ecznych znacze� przypisywanychupo�ledzeniu. Wkr�tce nawi�za�a si� wsp�praca mi�dzy re-daktorami niniejszego tomu. Poprosili�my tak�e o zaprezen-towanie swych stanowisk trzy badaczki z Polskiej AkademiiNauk, kt�rych artyku�y zamie�cili�my w naszej ksi��ce.W czasie przygotowywania tej publikacji prof. RobertBogdan z Syracuse University przebywa� w Sztokholmie jakogo�� Uniwersytetu. Problem spo�ecznych znacze� przypisy-wanych upo�ledzeniu stanowi od dawna przedmiot jego za-interesowa�, dlatego te� zaprosili�my go do wsp�pracyi przedstawienia niekt�rych swoich do�wiadcze�. St�d w ni-niejszej ksi��ce zawarte s� analizy spo�ecznych definicji upo-�ledzenia funkcjonuj�cych w Polsce, w Szwecji i w StanachZjednoczonych.Realizacja celu naszej pracy, czyli przedstawienie r�nychwizji spo�ecznych znacze� w r�nych krajach, napotka�a naogromne trudno�ci zwi�zane z terminologi�. Chcieli�my oczy-o Przedmowawi�cie znale�� sp�jn� form� prezentacji r�nych bada� i r�w-nocze�nie jak najwierniej przedstawi� do�wiadczenia udoku-mentowane w trzech r�nych kontekstach j�zykowych. Na-sz� ostateczn� decyzj� mo�na potraktowa� jako kompromis.Poniewa� ksi��ka jest publikowana jednocze�nie w j�zykachangielskim i polskim, musieli�my podj�� pewne wa�ne decy-zje lingwistyczne. Zdecydowali�my si� na przyj�cie praktykij�zykowej wsp�czesnego angielskiego. Oznacza to, �e opisu-j�c poszczeg�lne formy upo�ledzenia {disability) zwykle u�y-wamy poj��: �upo�ledzenie uczenia si�" {learning disability)i �upo�ledzenie fizyczne" {physical disability). Konwencja tanie znajduje na og� odbicia w j�zyku polskim, w kt�rympoj�cia powy�sze brzmi� sztucznie i niezr�cznie, pozostajemyzatem najcz�ciej przy og�lnym poj�ciu �upo�ledzenie". Czy-telnik napotka jednak na pewne wyj�tki od tej regu�y. Nie-kt�re z nich wynikaj� ze specyfiki wsp�czesnych kontekst�wj�zykowych u�ytych w poszczeg�lnych artyku�ach. Inne �z tego, �e jeden z artyku��w przedstawia wcze�niejsze do�wiad-czenia wyra�one w j�zyku u�ywanym przez ludzi w ich co-dziennym �yciu. Te niekonsekwencje s� skutkiem tego, �estarali�my si� jak najlepiej realizowa� nasz� podstawow� in-tencj�: wiernego przedstawienia spo�ecznych znacze� upo�le-dzenia, funkcjonuj�cych w r�nych spo�ecze�stwach. Reali-zacji tej intencji s�u�y tak�e po��czenie w ksi��ce dw�chperspektyw badawczych n?.uk spo�ecznych: analizy ilo�cioweji jako�ciowej.Udzia� w finansowaniu niniejszej publikacji maj�: Wy-dzia� Pedagogiczny Uniwersytetu Sztokholmskiego, InstytutStosowanych Nauk Spo�ecznych Uniwersytetu Warszawskie-go oraz Wydawnictwo ��ak".Spis tre�ciPrzedmowa............................................................................5Anders Gustavsson^El�bieta Zakrzewska-Manterysj Wprowadzenie: spo�eczny kontekst upo�ledzenia...................9Aleksander ManterysIdea definicji sytuacji...........................................................32^Antonina Ostrowska| Postawy spo�ecze�stwa polskiego /I w stosunku do os�b niepe�nosprawnych........................\, 75CAnders Gustaussonf Osobiste i spo�eczne znaczenia upo�ledzenia umys�owego .... 96El�bieta TarkowskaLudzie w instytucji totalnej. Przypadek dom�w pomocyspo�ecznej w Polsce....................................................... 121Robert Bogdan�Czy integracja dzia�a?" � problem zbyt w�sko postawiony.Dzieci zaetykietowane w szko�ach jako upo�ledzone �kontekst spo�eczny........................................................ 139Hanna �wida-ZiembaKalectwo � pr�ba charakteru...........................................155Anders GustavssonIntegracja, stygmatyzacja i autonomia� jasne i ciemne strony subkultury integracji............... 178El�bieta Zakrzewska-ManterysTrajektoria narodzin upo�ledzonego dziecka...................... 197Robert BogdanCo m�wi� ludzie zaetykietkowanijako op�nieni w rozwoju umys�owym?........................255Anna SobolewskaMaski Pana Boga...............................................................272Informacja o autorach........................................................290Anders GustavssonEl�bieta Zakrzewska-ManterysWprowadzenie: spo�eczny kontekst upo�ledzeniaSpo�eczne konstruowanie upo�ledzeniaJean-Jacques Stiker (1982; 1996) w swych analizachdotycz�cych historii upo�ledzenia twierdzi, i� w obecnychczasach kontrapunktem w rozumieniu poj�cia upo�ledzeniajest dla ludzi Zachodu poj�cie normalno�ci. Jedn� z najbar-dziej uderzaj�cych ilustracji tej tezy jest istnienie psychome-trycznej definicji upo�ledzenia umys�owego. Zgodnie z t�definicj� osob� upo�ledzon� jest kto�, czyj iloraz inteligencjiwynosi poni�ej 70, przy czym wielko�� 70 jest ustanowionana podstawie miar statystycznych i oznacza dwa odchyleniastandardowe od warto�ci przeci�tnej wynosz�cej 100.Perspektywa traktowania upo�ledzenia jako zjawiskaspo�ecznie lub kulturowo konstruowanego by�a cz�sto stoso-wana przez badaczy spo�ecznych w ci�gu ostatnich 20-30 lat(zob. Goffman 1963; Edgerton 1967; Stiker 1982; Lea 1988;S�der 1989). Upo�ledzenie jest zwykle rozumiane jako braklub ograniczenie kompetencji. Przyj�cie perspektywy spo�ecznejlub kulturowej konstrukcji nie oznacza kwestionowania faktu,�e pewne braki istniej�, lecz oznacza raczej akcentowanie tego,i� znaczenia, jakie ludzie przypisuj� tym brakom, r�ni� si� w za-le�no�ci od okresu historycznego i od �rodowisk spo�ecznych.W niekt�rych krajach, jak na przyk�ad w Szwecji, per-spektywa ta ma ogromny wp�yw na polityk� spo�eczn� i us�ugir____---------j-�wiadczone osobom upo�ledzonym. Przyk�adowo, krytykaspecjalnych rozstrzygni�� prawnych oraz specyficznych us�ugdla ludzi z upo�ledzeniami by�a oparta na za�o�eniach teoriinaznaczania, w kt�rej akcentuje si� jej negatywne skutki.W pewnym stopniu, �w wp�yw wywierany na polityk� spo�e-czn� i us�ugi mo�e by� ujmowany jako po�rednie oddzia�ywa-nie uchwalonego w 1980 r. przez Mi�dzynarodow� Organiza-cj� Zdrowia (WHO) mi�dzynarodowego systemu klasyfikacji.Rozr�nienia istniej�ce w tym systemie klasyfikacji dotycz�poj��: �uszkodzenie" (impairement), �upo�ledzenie" (disability)i �niepe�nosprawno��" (handicap). Wprowadzenie tych roz-r�nie� wskazuje na wag� czynnik�w spo�ecznych i kulturo-wych, szczeg�lnie je�li chodzi o definicj� niepe�nosprawno�ci(handicap) jako czego�, co zale�y zar�wno od cech osobni-czych, jak i od wymaga� otoczenia. Dana osoba mo�e by�niepe�nosprawna (handicapped) w pewnej sytuacji, ale niew innej, zale�nie od poziomu wymaga� stawianych przez oto-czenie, a tak�e od rodzaju przystosowania wymaganegow dw�ch r�nych sytuacjach.Jednym z najciekawszych przyk�ad�w ukazuj�cych wag�tych rozr�nie� s� badania przeprowadzone w warunkachnaturalnych przez Nor� Groce i opisane w ksi��ce EverybodyHer� Spoke Sign Language (Ka�dy tutaj m�wi j�zykiem migo-wym) (1985). Groce opisuje specyficzn� populacj� zamiesz-ka�� w miejscowo�ci Martha's Vineyard, na wschodnim wy-brze�u Stan�w Zjednoczonych. W miejscowo�ci tej by�oniezwykle du�o przypadk�w dziedzicznej g�uchoty. Z tegote� powodu wi�kszo�� ludzi zna�a podstawy j�zyka migowe-go, czego skutkiem by�o ciekawe zjawisko, i� g�uchota nieby�a traktowana jako co� specyficznego czy dewiacyjnego.Wprowadzenie: spo�eczny kontekst upo�ledzenia 11Trzy uj�ciaspo�eczno-kulturowych wymiar�w upo�ledzeniaNawet je�li przyjmowanie perspektywy spo�eczno-kultu-rowej ma du�� moc oddzia�ywania w tym sensie, �e jest onacz�sto przyjmowana przez polityk�w spo�ecznych oraz przezosoby �wiadcz�ce rozmaitego typu us�ugi, to jednak z drugiejstrony specyficzna s�abo�� tej perspektywy polega na brakujej teoretycznego ugruntowania. S�der (1989) przedstawi�klasyfikacj� specyficznych podej�� spo�ecznych do upo�ledze-nia, kt�ra � jak s�dzimy � przyczyni� si� mo�e do wpro-wadzenia ja�niejszej i bardziej pog��bionej spo�eczno-kultu-rowej ramy upo�ledzenia.Pierwsze uj�cie wyr�nione przez S�dera jest uj�ciemepidemiologicznym. Pisze on na ten temat: �Wyobra�mysobie, �e przeprowadzamy badania nad rozprzestrzenianiemsi� g��bokiego op�nienia umys�owego w spo�ecze�stwiei stwierdzamy, �e jest ono najbardziej reprezentowane w ob-szarach, gdzie istnieje pewien rodzaj przemys�u. Nasza na-tychmiastowa reakcja polega na zadaniu pytania o przyczyn�tego stanu izzcLy. Czy istnieje co� w �rodowisku pracy robot-nik�w, co mo�e t�umaczy� nasze odkrycie?" Tak wi�c modelepidemiologiczny koncentruje si� na zwi�zkach przyczyno-wych mi�dzy jednostk� a otoczeniem. G��wnym za�o�eniemjest to, �e upo�ledzenie jest pewnego typu �nienormalno�ci�"rozumian� jako cecha jednostkowa. Uj�cie ... [ Pobierz całość w formacie PDF ]

8873, Big Pack Books txt, 5001-10000

Podstrony