9#) Wojny opiumowe, Cywilizacje

Wojny opiumowe

Wojny opiumowe to trzy wojny prowadzone przeciwko Chinom:

1. Wielkiej Brytanii 1839–1842 oraz

2. Wielkiej Brytanii i Francji w latach 1856–1858,

3. Wielkiej Brytanii i Francji w latach 1859–1860.

Ich celem była dalsza ekspansja polityczna i gospodarcza tych mocarstw na terytorium Chin. Bezpośrednią przyczyną wojen stało się zniszczenie przez władze chińskie ładunku opium z kontrabandy brytyjskiej.

Wojny opiumowe zakończyły się klęską Chin. Na mocy traktatów w Nankinie (1842), Tianjinie (1858) i Pekinie (1860) utraciły na rzecz Wielkiej Brytanii Hongkong i Kowloon, musiały otworzyć dla okrętów angielskich i francuskich większość swoich portów morskich, zalegalizować handel opium, oraz zapłacić wysokie kontrybucje.

Wykorzystując osłabienie Chin, USA i Rosja wymusiły wówczas podobne ustępstwa, a sama Rosja dodatkowo znaczne nabytki terytorialne.

Podłoże gospodarcze:

Na początku XIX wieku sprzedaż opium przez Imperium Brytyjskie było głównym źródłem finansowania ekspansji kolonialnej i utrzymania brytyjskiej władzy w Indiach i Hongkongu. Imperium brytyjskie za czasów panowania królowej Wiktorii było prawdopodobnie największą w dziejach instytucję handlująca narkotykami.

Opium zostało wyprodukowane po raz pierwszy do celów leczniczych. Miało to miejsce w Chinach pod koniec XV wieku. Leczono nim dyzenterię, cholerę i inne choroby. Aż do XVIII wieku nie ma zapisów o paleniu opium w celach "rozrywkowych".

W 1729 roku władze chińskie, zaalarmowane wpływem opium na obywateli zabroniły jego palenia i zamknęły liczne już wtedy palarnie, zaś sprzedawanie samego opium zaklasyfikowały jako przestępstwo karane banicją lub śmiercią (Joshua Rowntree: "The Imperial Drug Trade,"Londyn, 1905.)

Większość opium produkowana była w Indiach Brytyjskich, choć także inni kolonizatorzy trudnili sie tym procederem. Produkcja Brytyjczyków wystarczała nie tylko na zaspokojenie popytu w samych Indiach - pozwalała na zakrojony na szeroką skalę eksport do innych rejonów Azji.

Handel opium, na które Brytyjska Kompania Wschodnioindyjska miała monopol, był przedsięwzięciem niezwykle lukratywnym, Brytyjczycy robili więc wszystko, aby zapewnić sobie niezakłóconą możliwość sprzedaży narkotyku na terytorium Chin. Władze chińskie oczywiście starały się ten proceder ukrócić.

Pierwsza wojna opiumowa trwała w latach 1839-1842.

Podłoże

Na początku XIX w. panująca wówczas w Chinach Dynastia Mandżurska, ograniczyła handel zagraniczny do kilku organizacji kupieckich, znajdujących się pod ścisłym nadzorem. Europejczycy, a zwłaszcza Kompanie Wschodnioindyjskie, prowadzące agresywną politykę kupiecką, tracili rynki zbytu dla swoich towarów. Domagali się oni otwarcia chińskiego rynku zbytu dla towarów europejskich - władze chińskie nie zgadzały się na wymianę barterową (towar za towar) i Europejczycy byli zmuszeni płacić srebrem za herbatę, jedwab i inne dobra.

Aby zrównoważyć bilans płatniczy, kupcy angielscy zaczęli sprowadzać do Chin w dużych ilościach opium z upraw w Indiach Brytyjskich. Palenie opium w tamtym okresie bardzo się w Chinach rozpowszechniło, a handel nim przybrał formę zorganizowanego przemytu. Brytyjska Kompania Wschodnioindyjska używała opium jako waluty, którą płaciła za chińskie towary. Znaczne obszary Chin, zwłaszcza południowa ich część, zostały zarzucone przez indyjskie opium, szerząc spustoszenie wśród miejscowej ludności. Chaos i osłabienie władzy centralnej zostały wykorzystane przez chińskie organizacje przestępcze. Organizacje te zaczęły zarabiać spore pieniądze na dostarczaniu Brytyjczykom zaopatrzenia. Triady (tak nazywały się owe organizacje) często pośredniczyły między osłabioną władzą centralną a cudzoziemcami.

W 1839 roku, na polecenie cesarza, władze Kantonu (廣州 Guangzhou) zarekwirowały i spaliły około 20 tys. skrzyń opium. W wyniku tego wydarzenia rząd Wielkiej Brytanii wszczął karną wojnę przeciwko Chinom. Eskadra okrętów brytyjskich zaatakowała Kanton, a oddziały desantowe piechoty zajęły port, a później także szereg innych miast przybrzeżnych, łącznie z Szanghajem. Jako że Brytyjczycy dysponowali znacznie nowocześniejszym uzbrojeniem, Chińczycy nie potrafili się im przeciwstawić i musieli skapitulować.

Skutki

W wyniku wygranej Wielkiej Brytanii, podpisano Traktat Nankiński. Jego postanowienia to m. in.

- udostępnienie W. Brytanii pięciu dużych portów,

- ograniczenie cła wwozowego do 5 %,

- przyznanie praw eksterytorialnych dla Brytyjczyków,

Traktaty o zbliżonej treści zostały podpisane również z Francją i USA. Francuzi uzyskali dodatkowo pozwolenie na prowadzenie w Chinach działalności misyjnej przez Kościół Katolicki.

Druga i Trzecia Wojna Opiumowa Miały miejsce w latach 1856-1858 oraz 1859-1860

Podłoże

W drugiej połowie XIX wieku na Chiny sypały się problemy ze wszystkich stron. Znaczny obszar cesarstwa był w ogniu Powstania Tajpingów. Skorzystały z tego państwa zachodnie - Anglia, Francja i USA wysunęły kolejne roszczenia ekonomiczne - przede wszystkim otwarcia Chin dla nieograniczonego handlu. Żądania brytyjskie dotyczyły głównie pozwolenia na handel brytyjskim opium. Rząd chiński odrzucił jednak te żądania.

Bezpośrednia przyczyna

Wojna rozpoczęła się za sprawą przechwycenia przez władze chińskie w Kantonie statku "Arrow". Był to statek należący do Chińczyka i z chińską załogą na pokładzie. Statek jednak zarejestrowany był w Hongkongu, tak więc pływał pod banderą brytyjską. 8 października 1856, pod zarzutem przemytu opium i piractw, statek ten został zatrzymany przez władze Kantonu. 12-osobowa załoga została aresztowana. Brytyjczycy całe zajście nagłośnili propagandowo i użyli jako casus belli do kolejnej ekspedycji karnej.

Pierwszy etap wojny - 1856-1858

23 października 1856 eskadra 9 brytyjskich i 2 amerykańskich okrętów, pod dowództwem kontradmirała Seymoura, wpłynęła na rzekę Xijiang i po przyjęciu ostrzału z fortów nadbrzeżnych, podeszła pod Kanton.

28 i 29 pa...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

9#) Wojny opiumowe, Cywilizacje

Podstrony