9092, Big Pack Books txt, 5001-10000

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Panorama dziej�w PolskiFakty i mityTadeusz Grudzi�skiBoles�aw �mia�y-Szczodry i biskup Stanis�awDzieje konfliktuWarszawa 1982Wydawnictwo InterpressPl lr-lSeria realizff^SS&iu} porozumieniu z Instytutem Historii Polskiej Akademii NaukKonsultant naukowy prof. Janusz TazbirNa ok�adceWizerunek Boles�awa �mia�egoz �Kroniki wszytkiego �wiata"Marcina BielskiegoOpracowanie graficzne Stanis�aw KazimierczykRedaktor Adela Grochowska�r�d�a ilustracjiBiblioteka Narodowa w Warszawie, Biblioteka Jagiello�ska w Krakowie, Biblioteka Kapituly Krakowskiej, Biblioteka K�rnicka, Muzeum Narodowe w Krakowie, Muzeum Narodowe we Wroc�awiu, Zbiory KoJciola na Skalce w Krakowie, Centralna Agencja Fotograficzna, Fotoserwis Polskiej Agencji Interpress, �Szkice historyczne XI wieku" T. Wojciechowsldego, �Dzieje papie�y" K. Seppelta i K. Ldfflera, �Pocz�tki pieni�dza polskiego" R. Kieranowskiego, �Boles�aw �mia�y" M. Kokosz� (w: ��yciorysy historyczne, literackie i legendarne" pod red. Z. Stefanowskiej i J. Tazbira), �Wyobra�enia m�cze�stwa biskupa Stanis�awa" A. Kartowskiej-Kamzowej (w: �Interpretacja dziel� sztuki"), �Polonia Tipographica Saeculi Sedecim", �Roma�ska nasternid malba v Cechach a na Morowe" -JifiMaiinaAutorzy zdj��St. Kolowca, T. Ltnk, Z. �agocki, St. Markow�fci, J. Morefc, Z. Moser, T. Pra�mowski, J. Rosifcon, R. Sumik, L. ZielaskowskiAutorzy reprodukcji A. Florkowski, T. Ka�miersfci, S. �opatka, J. Rosiko�Spis tre�ciOd autora .Rozdzia� I.Rozdzia� II.Rozdzia� III.Rozdzia� IV.Rozdzia� V.Rozdzia� VI.Rozdzia� VII.Pa�stwo polskie w czasach rz�d�w Boles�awa Szczodrego . Ko�ci� w Polsce w dobie panowania Boles�awa Szczodrego . Podstawowe �r�d�a do dziej�w konfliktu kr�la Boles�awa II z biskupem Stanis�awem .... Bohaterowie konfliktu . -. . Analiza relacji Anonima Galia i Mistrza Wincentego . Pr�ba rekonstrukcji genezy i przebiegu konfliktu .... �Sprawa �wi�tego Stanis�awa" w tradycji historiograflcznej i w polskiej �wiadomo�ci zbiorowejVU7286 117125 164Spis wa�niejszych �r�de� i opracowa� Spis ilustracji......204241 247Motto�Polska jest dot�d dla pisarzy powie�ci historycznych nietkni�t� kopalni�. Jej dzieje przedstawiaj� ma�o krwawych fakt�w; jest to pole, na kt�rym powie�ciopisarz zbiera �niwo, gdy dla poety tragicznego pozostaje pok�osie... Mam�e wi�c zagrzeba� si� w ciemnych zakamarkach bibliotek, aby wyszukiwa� tam skarby staro�ytnych tradycji? Mam�e uczy� si� hieroglif�w dawnego gotyckiego pisma? Czy jestem zreszt� pewny, �e odgrzebuj�c te martwe i okaleczone cia�a potrafi� przyodzia� je -w�a�ciwymi i �ywymi barwami? Uczyni�bym to, gdybym czu� w sobie do�� si�, aby wzbudzi� w czytelnikach zami�owanie do historii Kronik, historii tak pi�knej, przeplatanej tu i �wdzie dziwami i cudami. Gdybym czu� dosy� si�, aby walczy� z ch�odnymi historykami naszych czas�w, kt�rzy ju� nie chc�, by naszego Popiel� zjad�y myszy, nie chc�, by nasz Przemys�aw zdoby� tron sprawiwszy, �e konie jego przeciwnik�w bieg�y drog� posian� gwo�dziami, gdy .swojego kaza� podku� tak, �e zabezpieczy� go od wszelkiej szkody. Wed�ug nich Krakus wcale nie walczy� ze smokiem, ba, nie chc� nawet, aby Boles�aw �mia�y zako�czy� �ycie w klasztorze w Osjaku po zab�jstwie �wi�tego Stanis�awa. Przez to, niestety, upad�a pi�kna tragedia, przez to raczej ni� z powodu bia�ych wierszy, w kt�re niefortunny pomys� autora ubra� s�awa tego monarchy m�wi�cego tylko dobr� proz� albo, jak chc� klasycy, wierszem dobrze rymowanym i tak rytmicznym, �e �redni�wka nie przerywa nigdy zdania w �rodku wyrazu"Juliusz S�owacki: Kr�l �adawy (Le Roi de Ladawa)� pocz�tek niedoko�czonego romansu historycznego o rewolucji w Polsce w przek�adzie Leopolda Staffa Dzie�a wszystkie Juliusza S�owackiego w opracowaniu Juliusza Kleinera Wroc�aw 1958Od autoraW przytoczonym fragmencie znakomity poeta polski doby romantyzmu, Juliusz S�owacki, wyrazi� niezupe�nie uzasadniony �al pod adresem zawodowych historyk�w, �e oddramatyzowuj� w swoich uczonych rozprawach najciekawsze, najbardziej tajemnicze i ba�niowe w�tki naszych dziej�w, odbieraj�c im przez to � w swoim upartym poszukiwaniu prawdy � swoisty urok, jaki niesie z sob� to wszystko, co okrywa mrok odleg�ej, legendarnej przesz�o�ci.Broni�c profesji historycznej przed zarzutami poety mo�na powo�a� si� na s�owa wybitnego wsp�czesnego dramaturga angielskiego Petera Brooka, kt�ry w pracy The Empty Space (Pusta przestrze�) stwierdzi�, �e do tego, aby m�g� powsta� dobry teatr, potrzebna mu jest tylko pusta przestrze�, kt�r� nazwa�by �nag� scen�", cz�owiek id�cy po niej i drugi cz�owiek, kt�ry na� patrzy. Przenosz�c t� my�l Brooka na obszary historii, zw�aszcza politycznej czy dyplomatycznej, mo�na by powiedzie�, �e aby zacz�a si� dzia� historia, wystarczy r�wnie� tylko przestrze�, czas i dwoje ludzi, maj�cych mo�liwo�� aktywnego dzia�ania i podejmowania decyzji. Historia i teatr maj� wi�c wiele wsp�lnego, w tym r�wnie� i to, �e jak teatr �yje przez dramatyzm scen, obraz�w i tre�ci, tak i historia zawiera w sobie wewn�trzn� dramaturgi� dziej�w ludzkich kt�ra sprawia, �e ich odtwarzanie mo�e sta� si� opowie�ci� fascynuj�c�. Ten pe�en napi�cia dramatyzm ujawnia si� najsilniej i w spos�b najbardziej widoczny w wielkiej polityce i w wielkich grach dyplomatycznych.Historia �redniowiecza europejskiego pe�na by�a wielkich konflikt�w politycznych, spo�ecznych, ideologicz-nych i moralnych, a surowe, �eby nie powiedzie� barbarzy�skie, obyczaje epoki doprowadza�y niejednokrotnie do stosowania nadzwyczaj okrutnych represji, praktykowanych cz�sto w aureoli prawa zwyczajowego, pa�stwowego i ko�cielnego.Na tle stosunk�w panuj�cych w tej sferze �ycia w Europie Zachodniej, gdzie ustr�j feudalny wykszta�ci� si� znacznie wcze�niej i wytworzy� w�asne struktury prawne, sytuacja w Polsce wczesno�redniowiecznej (X� �XII w.) mia�a swoj� specyfik� i wygl�da�a nieco odmiennie. Obyczaje i przepisy prawa zwyczajowego (niepisanego) ukszta�towa�y si� �agodniej, chocia� okrutne i najwy�sze kary by�y r�wnie� stosowane. W panuj�cym rodzie piastowskim tylko sporadycznie dochodzi�o do spi�� tragicznych, aczkolwiek w miar� jego rozra-dzania si� w ci�gu wiek�w sprzeczne interesy doprowadza�y niekiedy do wybuch�w gwa�townych spor�w.By�oby zatem mijaniem si� z prawd� twierdzi�, �e Polska tej doby by�a pa�stwem o sielankowych stosunkach politycznych i spo�ecznych. Wszelako w kraju naszym, le��cym na peryferiach rzym�kochrze�cija�skiej Europy, wielkie konflikty ideologiczne i polityczne epoki cd-bija�y si� znacznie s�abszym echem, a stosunki feudalne przybra�y swoiste kszta�ty, dalekie od klasycznego modelu ustroju feudalnego na Zachodzie. Najwi�kszy sp�r ideologiczno-polityczny, kt�ry wstrz�sn�� posadami �wiata zachodniego w XI wieku (i z r�nym nat�eniem ci�gn�� si� przez nast�pne stulecia), a mianowicie walka o inwestytur� mi�dzy cesarstwem i papiestwem, b�d�ca w istocie rzeczy rywalizacj� na wielu p�aszczyznach �ycia o pierwsze�stwo w chrze�cija�skim orbis terrarum, znalaz� w Polsce wczesno�redniowiecznej tylko bardzo s�abe, w �r�d�ach niemal nieuchwytne, odbicie.10A jednak i w Polsce dosz�o w tym samym czasie do wielkiego konfliktu mi�dzy kr�lem Boles�awem II Szczodrym, zwanym te� �mia�ym (1058�1079) i czo�owym przedstawicielem Ko�cio�a � biskupem krakowskim, Stanis�awem, zako�czonego osobistym dramatem obu bohater�w: �mierci� biskupa i wygnaniem monarchy z kraju. Skala i przebieg tego sporu, wyj�tkowego w swojej ostro�ci, je�li rozwa�amy go w kategoriach tragicznego fina�u, por�wnywalne by� mog� jedynie z losami i histori� angielskiego arcybiskupa Canterbury i przez czas jaki� kanclerza kr�lk angielskiego Henryka II Plantageneta (1154�1189) � Tomasza Becketa. Konflikt tamten, p�niejszy od wydarzenia, kt�re b�dzie g��wnym przedmiotem tej ksi��ki, o dobre 90 lat, toczy� si� wok� praw Ko�cio�a angielskiego, kt�remu kr�l narzuci� w 1164 r. tzw. konstytucje klarendo�skie, ograniczaj�c jego uprawnienia s�dowe, skarbowe i prawo odwo�ywania si� do Rzymu w wypadkach spornych. Sp�r zako�czy� si� tragicznie, gdy� arcybiskup zosta� zamordowany przez stronnik�w kr�la w katedrze kan-terberyjskiej,29"grudnia 1170 r. Zbrodni� t� opozycja obci��a�a Henryka II, kt�ry musia� odby� publiczn� pokut�, odwo�a� konstytucje klarendo�skie, i tylko dzi�ki temu utrzyma� tron i w�adz�. Trudno nie dopatrywa� si� narzucaj�cych si� nawet na pierwszy rzut oka pewnych analogii mi�dzy konfliktem Boles�awa ze Stanis�awem i Henryka II z Tomaszem Becketem, chocia� stwierdzi� trzeba, �e zachodz� mi�dzy nimi r�wnie� bardzo istotne r�nice. Inne te�, poza osobistymi konsekwencjami poniesionymi przez strony znajduj�ce si� w sporze, by�y ich skutki. Henryk II wyszed� w sumie ze starcia obronn� r�k�, gdy� przywileje dla Ko�cio�a nie stanowi�y dla interes�w pa�stwa i w�adzy �wieckiej kl�ski: by�y one zjawiskiem powszechnym w �redniowiecznej Europie i uzyskanie ich by�o tylko kwesti�11czasu. Natomiast w wypadku wydarze� w Polsce tragizm los�w i kl�sk osobistych obu bohater�w konfliktu poci�gn�� za sob� fatalne skutki i dla pa�stwa polskiego, i dla Ko�cio�a. W ich wyniku Polska na ponad 200 lat utraci�a koron� i przesta�a by� monarchi�, kt�r� po kr�tkim epizodzie z koronacj� Przemy�la II w 1295 r. i Wac�awa II w 1300 r., przywr�ci� dopiero na trwa�e W�adys�aw �okietek w 1320 r. W sferze nast�pstw, natychmiastowo odczuwalnych po katastrofie Boles�awa Szczodrego, najdotkliwsza by�a zmiana w mi�dzynarodowym po�o�eniu pa�stwa polskiego, kt�re z wa�nego czynnika politycznego w Europie �rodkowowschodniej w dobie jego rz�d�w, w okresie panowa- \ ni� jego nast�pcy W�adys�awa Hermana (1079�1102) j stacza si� do roli przedmiotu politycznego w tej cz�ci Europy. Nast�puje w�wczas niemal ca�kowita zatrata inicjatywy politycznej na zewn�trz, system przymierzy ulega odwr�ceni... [ Pobierz całość w formacie PDF ]

9092, Big Pack Books txt, 5001-10000

Podstrony