9189, Big Pack Books txt, 5001-10000

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Ryszard Pachoci�skiWsp�czesnesystemyWarszawa 2000edukacyjneProjekt ok�adki: Alina D�u�ewskaWst�pRedakcja: Barbara DmowskaWydanie publikacji dofinansowane przez Komitet Bada� Naukowych(c)Copyright byInstytut Bada� EdukacyjnychWarszawa 2000�\ bSWOISBN 83-87925-34-9Drukarnia: KoDRJJK, �omianki, Wi�lana 74aWsp�czesne systemy edukacyjne to studium przedstawiaj�ce wybrane systemy o�wiatowe w 17 krajach �wiata: Anglii i Walii, Francji, Hiszpanii, Niemczech, Polsce, Rosji, Szwecji, W�oszech (kraje europejskie) oraz Brazylii, Chinach, Egipcie, Indiach, Iranie, Izraelu, Japonii, Nigerii i USA (kraje pozaeuropejskie). Opiera si� ono przede wszystkim na wiedzy nagromadzonej w internetowych bazach informatycznych i publikacjach naukowych.Obserwuj�c szko�� w r�nych krajach, mo�na dostrzec wiele podobie�stw i r�nic w systemach o�wiatowych.Ka�dy system o�wiatowy zosta� przedstawiony w uk�adzie dziesi�ciu punkt�w:(1) informacje og�lne o kraju;(2) cele o�wiaty i struktura systemu o�wiaty (przedszkole, szko�a podstawowa i �rednia, szko�a wy�sza, szko�y specjalne, szko�y zawodowe, o�wiatadoros�ych);(3) administracja i nadz�r nad systemem o�wiaty;(4) finansowanie o�wiaty;(5) nauczyciele;(6) programy nauczania;(7) egzaminy;(8) ocena skuteczno�ci szko�y;(9) reformy o�wiatowe ko�ca XX wieku;(10) problemy do rozwi�zania w XXI wieku.Nadanie pracy takiej struktury umo�liwi�o przeprowadzenie analizy podstawowych podobie�stw i r�nic w strukturze i rozwoju system�w o�wiatowych.Istota tego studium nie polega na rozwa�aniach og�lnoteoretycznych na temat wsp�czesnych system�w edukacyjnych w �wiecie. Ma wymiar praktyczny w tym sensie, �e nauczyciel mo�e obj�� refleksj� system o�wiatowy w�asnego kraju w �wietle nowej wiedzy; lepiej pozna� mocne i s�abe strony polskiej szko�y, a nawet mo�e podj�� pewne zmiany we w�asnej szkole,a nawet klasie szkolnej. Mo�e r�wnocze�nie bardziej �wiadomie przyjmowa� zmiany wynikaj�ce z realizowania reformy o�wiaty w Polsce.Publikacja ta jest przede wszystkim kierowana do student�w kierunk�w nauczycielskich, ucz�szczaj�cych na wyk�ady z przedmiotu "Wsp�czesne systemy edukacyjne", organizator�w kszta�cenia wst�pnego i doskonalenia nauczycieli, nauczycieli chc�cych samodzielnie dokszta�ca� si� i wszystkich tych, kt�rzy s� zainteresowani wiedz� o szkole w innych krajach.Cz�� IEuropejskie systemy edukacyjnePOLSKA1. Informacje og�lnePolska jest jednym z wi�kszych kraj�w Europy: 312 tys. km2 i 38,1 min ludno�ci (1995). Zaludnienie wynosi 123 osoby na km2. Przyrost naturalny jest zerowy. 38,1% ludno�ci mieszka na terenach wiejskich, a 61,9% -w miastach (Rocznik..., 1997, s. 47).Polska jest krajem jednolitym narodowo�ciowo i religijnie. Zaledwie od 2,5 do 4% ca�ej ludno�ci to mniejszo�ci narodowe (niemiecka, ukrai�ska, bia�oruska, litewska i in.). Oko�o 93% ludno�ci jest wyznania rzymskokatolickiego (por. Pachoci�ski, 1994b, ss. 119-157).U progu przemian spo�eczno-politycznych (1989) poziom wykszta�cenia Polak�w by� do�� niski w por�wnaniu z krajami zachodnimi. Zaledwie 7% doros�ej ludno�ci uko�czy�o pe�ne studia wy�sze, 25% �redni� szko�� og�lnokszta�c�c�, 23% szko�� zawodow�, 39% podstawow�, a 6% nie mia�o uko�czonej nawet szko�y podstawowej (por. Komorowska, Janowski, 1995, s. 795).Po upadku komunizmu (1989) nast�puje szybka odbudowa gospodarki kapitalistycznej i demokracji parlamentarnej.2. System o�wiatySystem o�wiaty w Polsce po 1989 r. reguluj� dwie ustawy: ustawa o szkolnictwie wy�szym (1990) oraz ustawa o systemie o�wiaty (1991). W �wietle nowych regulacji prawnych wi�ksz� uwag� zwraca si� na stosowanie wiedzy, a mniej na pami�ciowe opanowywanie fakt�w. J�zyki obce znalaz�y poczesne miejsce w programie nauczania na wszystkich szczeblach szko�y. J�zyk angielski sta� si� j�zykiem uprzywilejowanym, podobnie jak przedsi�biorczo��.Zmieni�a si� rola i znaczenie szk� zawodowych. Ich presti� znacznie podupad� na rzecz kszta�cenia og�lnego, chocia� nadal ponad 40% m�odzie�ytrafia do 3-letnich szk� zawodowych, przygotowuj�c si� do wykonywania w�sko sprofilowanych zawod�w (por. Kwiatkowski, 1995, ss. 71-78).Zjawisko to jest niekorzystne dla rozwoju kraju, poniewa� wiedza og�lna bardziej pomaga w dostosowywaniu si� do zmieniaj�cych si� warunk�w na rynku pracy ni� w�skie przygotowanie zawodowe, kt�re nie wystarcza, by odpowiedzie� na wyzwania szybko zmieniaj�cej si� cywilizacji.Wsp�czesna reforma systemu o�wiaty (1998-2002) w Polsce ma na celu:� podniesienie poziomu wykszta�cenia ca�ego spo�ecze�stwa w wyniku upowszechnienia szko�y �redniej i wy�szej,� wyr�wnywanie szans o�wiatowych,� popraw� jako�ci o�wiaty jako integralnego procesu kszta�cenia i wychowania (Bogaj i in., 1999, ss. 67-71).Powy�sze cele reformy planuje si� osi�gn�� poprzez:� przed�u�enie wsp�lnej o�wiaty dla ca�ej grupy wieku do 16. roku �ycia, copozwoli na przesuni�cie o rok decyzji o zr�nicowaniu �cie�ek dalszegokszta�cenia,� przebudow� szkolnictwa zawodowego w kierunku szerokoprofilowym, integralnie po��czonym z kszta�ceniem og�lnym, wprowadzenie liceum profilowanego oraz 2-letnich szk� zawodowych, daj�cych poliwalentneumiej�tno�ci zawodowe, co u�atwi przekwalifikowanie si� zgodnie z potrzebami rynku pracy,� wprowadzenie 2-letniego liceum uzupe�niaj�cego dla absolwent�w 2-letnich szk� zawodowych, umo�liwiaj�cego dro�no�� r�nych �cie�eko�wiatowych (por. Ministerstwo..., 1998, s. 10).Nowa reforma o�wiatowa zapewni r�wnie�:� wi�kszy wp�yw nauczycieli na rozszerzanie i wzbogacanie podstawowychprogram�w nauczania, kt�re nadal s� w gestii Ministerstwa Edukacji Narodowej (MEN),� rozszerzanie autonomii plac�wek o�wiatowych,, m.in. w wyborze metodnauczania,� stworzenie otwartego rynku na programy nauczania i podr�czniki.Mo�na tak�e oczekiwa� istotnych zmian w upowszechnieniu szko�y wy�szej. Na progu XXI wieku zaledwie 10% absolwent�w szk� �rednich trafia do wy�szych uczelni. Jest to za ma�o, by skutecznie konkurowa� na glo-balnym rynku produkt�w i pracy (por. Rabczuk, 1997, ss. 4-24). Realistyczne minimum na pocz�tku XXI wieku to kszta�cenie przynajmniej 20% absolwent�w szko�y �redniej na wy�szych uczelniach.Struktura systemu o�wiatyPolski system o�wiaty sk�ada si� m.in. ze szk� podstawowych, szk� �rednich, szk� wy�szych i o�wiaty doros�ych.Szko�y podstawowe obejmuj� dzieci i m�odzie� w grupie wieku 6-12 lat (klasy I-VI). Zgodnie z Konstytucj� obowi�zek szkolny zosta� rozszerzony do 18. roku �ycia. Sie� szkolna umo�liwia dzieciom i m�odzie�y wype�nianie tego obowi�zku. Je�li dystans mi�dzy domem rodzinnym a szko�� nie jest wi�kszy ni� 3 km w przypadku klas I-IV i 4 km - klas V-VI, to uczniowie sami organizuj� sobie dojazd do szko�y. Gdy droga do szko�y jest d�u�sza, a brak jest mo�liwo�ci skorzystania z transportu publicznego, w�adze gminne s� zobowi�zane przez prawo do zapewnienia dzieciom i m�odzie�y bezp�atnego transportu do szko�y i z powrotem (por. Pachoci�ski, 1994b, s. 124).Celem szko�y podstawowej jest stworzenie mo�liwo�ci rozwoju dzieci i m�odzie�y w sferze spo�ecznej, intelektualnej, moralnej i fizycznej, by wychowankowie byli przygotowani do dalszej nauki w szkole �redniej og�lnokszta�c�cej (gimnazjum i liceum) lub zawodowej.Programy szko�y podstawowej s�jednolite dla ca�ego kraju. Istniej� jednak mo�liwo�ci tworzenia przez szko�y w�asnych program�w eksperymentalnych po uzyskaniu zgody kuratorium. Prawie 98% grupy wieku (6-12 lat) znajduje si� w szkole podstawowej.Ni�sze klasy szko�y �redniej (I-III), zwane gimnazjum, s�przeznaczone dla grupy wieku 12-15 lat. Trafiaj� do nich najzdolniejsze jednostki. Szko�a ta stanowi najkr�tsz� drog� do wy�szych klas szko�y �redniej og�lnokszta�c�cej (liceum), przygotowuj�cej m�odzie� w wieku 16-18 lat do wst�pienia na wy�sze uczelnie.Opr�cz szko�y �redniej og�lnokszta�c�cej cz�� m�odzie�y trafia do �rednich szk� zawodowych i technicznych (4-5-letnich), kt�re s� dro�ne; mog� ko�czy� si� uzyskaniem matury. Najmniej zdolni s� kierowani do trzyletnich szk� zawodowych, przygotowuj�cych do w�sko sprofilowanych zawod�w (por. Internet, 1).Oko�o 95% absolwent�w szko�y podstawowej trafia do szk� ponadpodsta-wowych. Ci�gle jeszcze ponad 40% m�odzie�y znajduje miejsce tylko w szko�ach zawodowych, cho� r�wnocze�nie coraz bardziej zwi�ksza si�7odsetek m�odzie�y wybieraj�cej kszta�cenie og�lne na poziomie szko�y �redniej.Szkolnictwo wy�sze (publiczne) w trybie stacjonarnym jest w Polsce bezp�atne, natomiast inne formy studi�w s� p�atne. Zwi�ksza si� coraz bardziej liczba wy�szych szk� prywatnych (160), kszta�c�cych ponad 30% wszystkich student�w (por. Piwowarski, 1996, ss. 35-41).PrzedszkolePrzedszkole jest organizowane dla dzieci w wieku 3-6 lat. Plac�wki te s� zak�adane i nadzorowane przez w�adze lokalne (gminy). Istniej� r�wnie� przedszkola prywatne. W przedszkolu dzieci przebywaj� do 5 do 9 godzin dziennie. W wychowaniu przedszkolnym bierze udzia� nie wi�cej ni� 35% dzieci w wieku 3-5 lat oraz znacznie wy�szy odsetek dzieci 6-letnich. W latach dziewi��dziesi�tych zmniejszy� si� odsetek dzieci obj�tych opiek� przedszkoln�, g��wnie ze wzgl�du na konieczno�� pokrywania koszt�w pobytu dziecka w przedszkolu przez rodzic�w. Wiele rodzin nie sta� na takie wydatki, zw�aszcza tych, kt�re nie maj�pracy lub s�zagro�one bezrobociem.Szko�y specjalneDzieci wymagaj�ce specjalnej troski trafiaj� do plac�wek specjalnych pocz�wszy od przedszkola, a ko�cz�c na szko�ach �rednich. W szko�ach tych obowi�zuj� specjalne programy nauczania, przygotowane na zlecenie MEN, a w przypadku dzieci mniej upo�ledzonych - programy szkolne odpowiednio dostosowane do mo�liwo�ci intelektualnych uczni�w.Oko�o 3% dzieci i m�odzie�y trafia do szk� specjalnych, w kt�rych przy-gotowuj�si� do podj�cia pracy zawodowej. Zak�ad pracy zatrudniaj�cy osoby niepe�nosprawne uzyskuje zni�ki podatkowe i inne preferencje, wynikaj�ce z przyznania statusu zak�adu pra... [ Pobierz całość w formacie PDF ]

9189, Big Pack Books txt, 5001-10000

Podstrony