9200, Big Pack Books txt, 5001-10000

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Ta�ce szkockie - Historia i tera�niejszo��Marta GuzyTa�ce szkockie - Historia i tera�niejszo��Wst�pNiniejsza praca jest prezentacj� ta�c�w szkockich uwzgl�dniaj�c� ich historyczny rozw�j, nieuniknione przemiany, jakie mia�y miejsce ze wzgl�du na kontekst spo�eczno-polityczny w Europie od XVI-go wieku do chwili obecnej. Ze wzgl�du na bogactwo tematu oraz ograniczon� obj�to�� niniejszej pracy, jako jej autorka zaznaczam, �e nie mam ambicji stworzenia wyczerpuj�cej historii i prezentacji ta�c�w szkockich, a tylko pragn� przedstawi� to interesuj�ce zagadnienie opieraj�c si� na fachowej literaturze napisanej przez Szkot�w dla Szkot�w, g��wnie dla tancerzy oraz instruktor�w ta�ca.Ze wzgl�du na pochodzenie ta�c�w i brak polskiego nazewnictwa b�d� pos�ugiwa� si� poj�ciami w j�zyku angielskim, w takiej wersji, w jakiej s� one u�ywane przez mi�dzynarodowe organizacje skupiaj�ce tancerzy i instruktor�w ta�c�w szkockich, podaj�c oczywi�cie t�umaczenie polskie. Ze wzgl�du jednak na fakt, i� w bardzo wielu przypadkach poj�cia te w rzeczywisto�ci polskiej s� znane jedynie nielicznej grupie os�b zajmuj�cej si� kultur� szkock�, b�d� to moje w�asne przek�ady. Aby wykaza� jak niewielka jest wiedza o tym, czym s� ta�ce szkockie przytocz� tylko przyk�ad poj�cia �ta�ce celtyckie", kt�re od lat przyj�o si� w Polsce i funkcjonuje doskonale, cho� de facto nic nie oznacza. Polskie poj�cie �ta�ce celtyckie" obejmuje ta�ce szkockie (wszystkie rodzaje), irlandzkie (r�wnie� wszystkie rodzaje) oraz breto�-skie, cho� nie maj� one ze sob� nic wsp�lnego � w ka�dym razie nie wi�cej ni� gawot i mazur.Podstawowe poj�ciaPoj�cie ta�ce szkockie obejmuje kilka rodzaj�w ta�c�w wywodz�cych si� ze Szkocji a tak�e z innych region�w �wiata, gdzie osiedlili si� Szkoci i piel�gnowali swoje tradycje taneczne. Wspomniane rodzaje obejmuj� najog�lniej rzecz ujmuj�c trzy rodzaje ta�c�w: ta�ce tzw. Country dances czyli tradycyjne ta�ce dworskie (nie maj� one nic wsp�lnego z ameryka�sk� muzyk� country), ta�ce ceilidh � pod wieloma wzgl�dami bardzo podobne do ta�c�w country lecz od nich nowsze, gdy� wi�kszo�� z nich wywodzi si� z ko�ca XIX lub XX wieku i nadal s� �tworzone" oraz ta�ce highland, czyli g�ralskie, tradycyjne ta�ce solowo-popisowe. Wszystkie te rodzaje ta�c�w zostan� szerzej opisane w dalszej cz�ci pracy.Aby zobrazowa� taniec szkocki ta�czony czy to na sali balowej czy na mniej eleganckiej zabawie, nale�y wyobrazi� sobie tancerzy parami ustawionych b�d� w dwu liniach � panie po jednej stronie, panowie po drugiej, b�d� partner�w stoj�cych obok siebie po bokach kwadratu, tak jak w mazurowym carreau. Takie ustawienie tancerzy tradycyjnie okre�la si� jako set. Najcz�ciej w ta�cach dworskich set obejmuje cztery pary, w ta�cach ceilidhTa�ce szkockie - Historia i tera�niejszo��zdarza si�, �e jest to pi�� par lub nawet dowolna ich ilo�� (tzw. Longway set). Formacja ta wywodzi si� z ta�c�w dworskich i wraz z kontredansowym nast�pstwem par stanowi jego charakterystyczny element.Kolejnym poj�ciem, kt�re ju� si� pojawi�o i koniecznie nale�y je wyja�ni� jest ceilidh. Etymologicznie, s�owo to oznacza�o zebranie, zabaw�. W takim sensie przyj�o si� jako ekwiwalent funkcjonuj�cego niegdy� w Polsce poj�cia muzyka czy p�niejszej pota�c�wki. St�d wzi�a si� te� nazwa jednego z rodzaj�w ta�c�w � ta�ce ceilidh kt�re, jakkolwiek podobne do ta�c�w dworskich s� od nich znacznie swobodniejsze, �atwiejsze i nie obowi�zuje podczas ich wykonywania ca�a etykieta nieod��cznie stanowi�ca opraw� ta�c�w dworskich.Inne terminy, kt�re nale�y wyja�ni� dla lepszego zrozumienia ta�c�w szkockich, to terminy stosowane pierwotnie w muzyce, takie jak reel i stra-thspey, jig. S� to okre�lenia zar�wno metrum jak i automatycznie rodzaj�w ta�c�w i ich charakterystycznych cech. Wszystkie trzy rodzaje wykorzystywane s� zar�wno w ta�cach dworskich, ceilidh oraz highland (g�ralskich). Reel oraz strathspey liczy si� na 4/4, przy czym strathspey jest znacznie wolniejszy i wykonuje si� go bardzo dostojnie, natomiast jig, pochodz�cy z Irlandii, ma metrum 6/8.Wymienione wy�ej rytmy oraz zwi�zane z nimi charakterystyczne sposoby ta�czenia dominuj� w tanecznym dorobku Szkot�w, nie oznacza to jednak, �e Szkoci nie ta�cz� znaj� ta�c�w przyj�tych w innych cz�ciach �wiata. Przyj�y si� r�wnie� polki a walczyki by�y i nadal s� bardzo popularne. Warto jednak podkre�li�, �e najcz�ciej ta�czone s�, podobnie jak reel czy strathspey, w znanych tancerzom uk�adach choreograficznych. Przyk�adami mog� tu by� Gay Gordons (polka) czy Walczyk �w. Bernarda � znane wsz�dzie tam, gdzie ta�czy si� �po szkocku" proste uk�ady na 4x32 takty, kt�re mog� by� powtarzane tak d�ugo, jak gra muzyka.Funkcjonowanie ta�c�w szkockichTa�ce szkockie s� bardzo �ywe. Mimo tego, �e korzeniami si�gaj� do XVI-go wieku, Szkoci zadbali o to, by nie istnia�y tylko na scenie jako obrazki z przesz�o�ci. Niew�tpliwie, w pewnym stopniu pomogli im w tym Anglicy walcz�c z wszelkimi przejawami kultury szkockiej (np. wprowadzonym w 1746 roku po narodowych powstaniach zakazem noszenia kilt�w, gry na dudach, itp.).Do dzi� ta�ce dworskie ta�czone s� nie tylko na balach organizowanych przez r�ne organizacje szkockie ale tak�e na towarzyskich spotkaniach np. Brytyjskich Izb Handlowych.Powszechnie jednak, cz�sto ��cznie z ta�cami dworskimi ta�czy si� r�wnie� ta�ce ceilidh. W Szkocji oraz krajach takich jak Kanada, USA a tak�eTa�ce szkockie - Historia i tera�niejszo��wsz�dzie tam, gdzie mieszkaj� Szkoci, istniej� zazwyczaj stowarzyszenia czy nieformalne grupy, kt�re organizuj� ceilidh. S� to otwarte zabawy, na kt�re w przeciwie�stwie do balu nie trzeba mie� oficjalnego zaproszenia ani �przepisowego" stroju1. W praktyce taneczny poziom uczestnik�w bywa znacznie ni�szy ni� na balach; zabawy takie w okresie letnim w niekt�rych szkockich miasteczkach organizowane s� nawet co tydzie� i nigdy nie brakuje na nie ch�tnych.Oczywi�cie, by bawi� si� na ceilidh czy na balu, trzeba zna� przynajmniej podstawowe kroki i figury. Szkoci maja tu u�atwione zadanie, gdy� od wielu lat w szko�ach dzieci i m�odzie� maj� w programie nauczania obowi�zkow� nauk� ta�c�w szkockich. Warto podkre�li�, i� nie chodzi tu tylko o nauczenie podstawowych krok�w, figur i ca�ych ta�c�w, ale przede wszystkim o przekazanie m�odzie�y pewnych zasad savoir vivre'u.Wymienione powy�ej rodzaje ta�c�w szkockich to ta�ce towarzyskie. Warto jednak pami�ta�, �e r�wnolegle wykszta�ci�a si� forma ta�c�w solowych, kt�ra do dzi� funkcjonuje w formie konkursowej, przede wszystkim podczas tzw. Highland Games czyli zawod�w obejmuj�cych tradycyjne szkockie dyscypliny. Organizowane s� tak�e specjalne mistrzostwa tylko w ta�cach highland. Obejmuj� okre�lony repertuar ta�c�w obowi�zkowych, r�ny dla tancerzy w zale�no�ci od stopnia ich zaawansowania.Ta�ce dworskieWsp�cze�nie ta�czone szkockie ta�ce country si�gaj� korzeniami najprawdopodobniej XIV-go wieku. Niestety, pierwsze wiarygodne zapiski pochodz� dopiero z XVI-go wieku. Pocz�tki dworskich ta�c�w szkockich s� �ci�le zwi�zane z panowaniem Norman�w oraz ich cywilizacyjnych �potomk�w" � Francuz�w. Ze wzgl�du na historyczny rozw�j sytuacji, Francuzi mieli du�y wp�yw na ta�ce szkockie. Nadmieni� nale�y, �e wp�ywy francuskie i szerzej � kontynentalne, widoczne s� nie tylko w ta�cach dworskich i nie tylko w okresie dominacji Norman�w nad Anglo-Saksonami.Powr�c� jednak do udokumentowanych na pi�mie pocz�tk�w: pierwsze wzmianki o wygl�dzie ta�c�w pochodz� z roku 1524, kiedy to kr�l Szkocji Jerzy V po�lubi� Francuzk� Mari� de Guise. Wraz z ni� do surowej Szkocji przyby�y popularne ju� od kilku wiek�w francuskie dworskie maniery w ta�cu przek�adaj�ce si� na uk�ony, taniec parami (w opozycji do sakso�skich ta�c�w korowodowych) oraz kilka figur, takich jak np. advance and retire2. W ci�gu1 Dok�adniejszy opis stroju zamieszczam w rozdziale po�wieconym ta�com country.2Figura o�miotaktowa, bardzo cz�sto stosowana zar�wno w ta�cach szkockich dworskich jak i celidh oraz w tzw. Cel`? irlandzkich polegaj�ca na dwukrotnym podej�ciu tancerzy do przodu (2 takty) oraz powrocie na miejsca (2 takty). Figura stosowana zar�wno do strathspey'a jak i irlandzkich jig�w, krokiem odpowiednim dla danego ta�ca.Ta�ce szkockie - Historia i tera�niejszo��nast�pnych dwu wiek�w z kontynentu przyw�drowa�y i przej�y si� na sta�e elementy takie jak: kontredansowe nast�pstwo par, ustawienia (tzw. Lon-gway). Zapiski o balach, na kt�rych jak mo�na przypuszcza� ta�czono ta�ce typowe dla Szkocji pojawiaj� si� w XVIII w. Z 1750 roku zachowa�y si� publikacje zapisu nutowego muzyki do takich ta�c�w jak The Gates of Edynburgh czy The Red House, ju� w�wczas bardzo popularnych i ta�czonych do dzi�. Mo�na z tego wnosi�, �e wymienione ta�ce jak i muzyka pochodz� z pocz�tku XVIII wieku3. Zachowanych opis�w samych ta�c�w z ko�ca wieku XVIII jest bardzo wiele. W XVIII i XIX wieku przy g��wnych zamkach Szkocji powsta�o wiele stowarzysze� organizuj�cych typowe szkockie bale. Tradycje te do dzi� kultywuj� liczne oddzia�y oraz filie RSCDS4 oraz Caledonian Society. Co ciekawe, RSCDS we wsp�czesnych publikacjach opisach ta�c�w rekomendowanych do nauki bardzo cz�sto zamieszcza uk�ady choreograficzne z XVIII-go wieku.Charakterystyczn� cech� dla ta�c�w szkockich jest to, i� s� to okre�lone powtarzane kilkakrotnie uk�ady choreograficzne, do kt�rych przyporz�dkowane s� zwyczajowe nazwy. Uk�ady nie s� d�ugie, zazwyczaj zamykaj� si� w 32 lub 64 taktach, s� oparte na kilkunastu figurach oraz stosunkowo niewielkiej liczbie krok�w. Uk�ady s� ta�czone najpierw przez pierwsz� par� (tzw. �g��wn�", w zale�no�ci od figury ta�cz�c� czasem z par� pomocnicz�), nast�pnie po kontredansowej zmianie para druga przejmuje rol� pary g��wnej, nast�pnie to samo dotyczy w kolejno�ci par trzeciej i czwartej. Wi�kszo�� figur zamyka si� w o�miu taktach i ta�czona jest przez jedn� lub dwie pary.Ta�ce maj� charakt... [ Pobierz całość w formacie PDF ]

9200, Big Pack Books txt, 5001-10000

Podstrony