9295, Big Pack Books txt, 5001-10000

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Redaktor serii: PsychologiaZofia RatajczakRecenzentAdam BidaRedaktorMa�gorzata Pog��dekRedaktor technicznyAlicja Zaj�czkowskaKorektorLukrecja WawrzyczekCopyright � 1991by Uniwersytet �l�skiWszelkie prawa zastrze�one7')WydawcaUniwersytet �l�skiul. Bankowa 14, 40-007 KatowiceWydanie I. Nak�ad: 500 + 30 cgz. Ark. druk. 11,75. Ark. wyd.11,75. Przekazano do drukami w lutym 1991 r. Podpisano dodruku i druk uko�czono w listopadzie 1991 r. Papier offset, kl.ISSN 0239-6432TRESCWst�p . . . 5fROZDZIA� Ipracyf*Uwagi o jej rozwoju i stanie aktualnym ;:$'. . . 9O kszta�towaniu si� zapotrzebowania na psychologi� pracy 11Okres �naukowego zarz�dzania" 11Okres �stosunk�w mi�dzyludzkich" 14Okres �zhumanizowanej organizacji" 16/ Koncepcja �wzbogacania zada� pracy" 21Kr�tki zarys historii psychologii pracy 24Pocz�tki psychologii pracy za granic� 24Psychologia pracy w Polsce 26' � O znaczeniu teorii czynno�ci i teorii sytuacji T. Toraaszewskiego dla rozwojui" \ polskiej psychologii pracy 33i ROZDZIA� II^^Czlowick w �rodowisku pracy 36Charakterystyka cz�owieka jako elementu wyr�nionego sytuacji (subiektywne wa-n runki wykonywania pracy � dyspozycje) 41j j Mo�liwo�ci cz�owieka 42Zdolno�ci i uzdolnienia zawodowe 47Zainteresowanie prac� 50Poj�cie przydatno�ci do pracy i zawodu jako podstawa doboru zawodowego . 53A Motywacja do pracy 54v G��wne teorie motywacji do pracy 55G��wne mechanizmy motywacji do pracy o charakterze zinstytucjonalizowanym . 65Zwi�zek mi�dzy mo�liwo�ciami cz�owieka i motywacj� do pracy .... 69ROZDZIA� IIIWi�zi poziome (procesy grupowe) 85Komunikacja i jej znaczenie w utrzymywaniu efektywno�ci i zapewnianiu bez-piecze�stwa pracy 89Konflikty mi�dzy lud�mi. Przyczyny i sposoby ich rozwi�zywania .... 94-W. -�Klimat psychologiczny w miejscu pracy 99Fizyczne �rodowisko pracy i jego adekwatno�� funkcjonalna 101Charakterystyka technicznych i organizacyjnych warunk�w pracy � wymaga�t otoczenia 105;' . Adekwatno�� funkcjonalna warunk�w pracy 109' ' Przyczyny i konskwencje zak��ce� adekwatno�ci funkcjonalnej warunk�w pracy . 115v->' Diagnoza nieadekwatno�ci funkcjonalnej warunk�w pracy 118Optymalizacja warunk�w pracy 122ROZDZIA� IVCz�owiek wobec zagro�e� zdrowia i �ycia w �rodowisku pracy ... 126O strategiach radzenia sobie w sytuacjach trudnych 128Radzenie sobie jako tw�rcze rozwi�zywanie problem�w 133Patologiczne sposoby radzenia sobie 136Psychologiczne koszty aktywno�ci cz�owieka w sytuacjach trudnych .... 140ROZDZIA� VPodmiotowo�� cz�owieka w pracy 147.�- Poczucie sprawstwa w pracy zawodowej 148�wiadomo�� uczestnictwa w spo�ecznym systemie przedsi�biorstwa . . . . 152Podmiotowo�� cz�owieka a kszta�towanie warunk�w pracy 157ROZDZIA� VIPsychologia pracy jako system dzia�a� . 163Dzia�ania profilaktyczne 164Poradnictwo zawodowe i doradztwo organizacyjne w sytuacji zmian i przeobra�e�gospodarczych 167O trzech koncepcjach poradnictwa 171Doradztwo organizacyjne ;.. 174Zako�czenie 175Bibliografia \ \ 178fWst�pPsychologia pracy Jest obecnie obszerne dziedzin� wiedzy nauko-wej i zastosowa� praktycznych. Coraz wyra�niej przenika ona do in-nych dyscyplin stosowanych, jak ekonomia, ergonomie, ekologia,a tak-ggjj^oedycync^pracy.� To przenikanie znalaz�o wyraz w ukszta�towaniusi� nowych, pogranicznych dyscyplin psychologicznych, np.^psycholo-j?^^"^S^^SS^t^SfeifeSMftCflon^f^nf^ a takze medycznej psy-chologii pracy, zajmuj�cej si� zagadnieniami ochrony zdrowia pra-cownik�w. Ka�da z wymienionych nowych dyscyplin stosowanych zajmujeSi� problemasi cz�owieka pracuj�cego, wykorzystuj�c zar�wno wyniki.Jak i metody bada� wypracowane w ranach psychologii pracy. Trzebar�wnie� doda�, �e rozw�j psychologii pracy Jest �ci�le uwarunkowanyrozwojem psychologii jako nauki o cz�owieku aktywnym i �wiadomy*,st�d nowe koncepcje psychologiczne, zajmuj�ce si� problematyka cz�o-wieka aktywnego znajduj� swoje konkretyzacj� w�a�nie w praktyce od-nosz�cej si� do pracy. Ma ona najcz�ciej charakter zinstytucjona-lizowany, stanowi�c zar�wno fizyczne. Jak i spo�eczne �rodowisko cz�o-wieka.Niniejszy skrypt na na celu zapoznanie student�w trzeciego rokupodana Jednak w spos�b umo�liwiaj�cy studentom dokonanie wyboru spe-cjalizacji psychologicznej-w spos�b bardziej przemy�lany, a tychspo�r�d nich, kt�rzy wybior� inne specjalno�ci, wyczulaj�cy na bo-gactwo problem�w, kt�rych - Jako wchodz�cych w obr�b psychologii pra-cy - nie spos�b rozwi�za� bez udzia�u psycholog�w wychowawczychczy klinicznych (problematyka poradnictwa wychowawczo-zawodowego,psychoterapia dla ludzi normalnie funkcjonuj�cych w pracy itp.).Skrypt sk�ada si� z sze�ciu rozdzia��w. Pierwszy z nich traktujeo problematyce psychologii pracy z perspektywy historycznej. Chodzi-�o tu o ilustracj� tezy, �e - podobnie jak inne dyscypliny stosowa-ne - psychologia pracy rozwija�a si� zgodnie z logik� rozwoju psy-chologii Jako nauki oraz zgodnie ze wzrostem zapotrzebowania na kon-kretne us�ugi psychologiczne, Jakich oczekiwali przedstawiciele prak-tyki przemys�owej.W rozdziale drugim om�wiono zagadnienia zwi�zane z cz�owiekiemJako wykonawc� pracy, kt�ry wykazuje okre�lone kompetencje, b�d�cewynikiem uczenia si�, nabywania wprawy i do�wiadczenia, a tak�e go-towo�� przekazywania swoich umiej�tno�ci oraz �wiadczenia us�ug nakorzy�� instytucji. Mowa wi�c w tym rozdziale o zdolno�ciach i za-interesowaniach cz�owieka, o Jego przydatno�ci do pracy z Jednejstrony oraz o jego ch�ci do pracy, czyli motywacji - z drugiej.Aktywno�� cz�owieka nie ujawnia si� w pr�ni i zale�y nie tylkood Jego cech i w�a�ciwo�ci, zwanych subiektywnymi warunkami wykony-wania pracy, lecz r�wnie� od warunk�w obiektywnych, dlatego rozdzia�trzeci po�wi�cono zagadnieniom zwi�zanym z fizycznym i spo�ecznyn�rodowiskiem pracy. To �rodowisko r�wnie� nie Jest wyizolowane leczwchodzi w interakcje z otoczeniem zewn�trznym, z instytucjami apo-�ecznyni, grupami nacisku, lokalnymi w�adzami itp., a tak�e ze �ro-dowiskiem rodzinnym pracownika. Te zagadnienia, cho� wa�ne - zosta-W rozdziale czwarty* zaj�to si� problematyk� radzenia sobie wsytuacjach trudnych, gdy cz�owiek spostrzega, �e al�dzy Jego ?ozll-wo�ciaml a warunkaai otoczenia rodzi si� dyshanaonia, kiedy nast�-puje zak��cenie r�wnowagi, prowadz�ce do zaburze� zachowania b�d�do pogorszenia samopoczucia cz�owieka w pracy.Zrozumienie natury tych zak��ce� pozwala sprecyzowa� praktycznezadania psycholog�w. Formu�owanie owych zada� powinno jednak prze-biega� zgodnie z humanistyczne koncepcj� u�yteczno�ci wiedzy psycho-logicznej. Oznacza to, �e psychologowie powinni jasno u�wiadomi� so-bie fakt podmiotowo�ci cz�owieka w pracy, a wi�c znale�� odpowied�na pytanie: Oek on Jako pracownik widzi znaczenie swojej pracy iJak J� ocenia w kontek�cie w�asnego rozwoju? Zagadnienia zwi�zane zpodmiotowo�ci� cz�owieka w pracy zosta�y om�wione w platyn rozdzia-le skryptu. Dwa s� filary, na kt�rych wspiera si� owa podmiotowo��pracownika: w pracy zawodowej - poczucie, �e wyniki jego pracy za-le�� od niego, oraz poczucie uczestnictwa w sprawach wykraczaj�cychpoza Jego bezpo�rednia obowi�zki zawodowe. Aspiracje zwi�zane z po-szerzaniem w�asnego wp�ywu i kontroli nad otoczeniem realizowane s�za po�rednictwem organizacji samorz�dowych w zak�adzie pracy.Ostatni rozdzia� skryptu zawiera rozwa�ania dotycz�ce dzia�alno-�ci praktycznej psycholog�w pracy. Przedstawiono koncepcj� szerokopoj�tej profilaktyki psychologicznej, czyli takich dzia�a�, kt�rezapobiega�yby powstawaniu owych stan�w dysharnonii, zak��caj�cychnormalne funkcjonowanie cz�owieka w pracy, oraz koncepcj�, szerokorozumianego poradnictwa udzielanego pracownikom. Mo�e ono dotyczy�spraw �ci�le zwi�zanych z aktywno�ci� zawodowe, � przekwalifikowywa-nlem si�, przechodzeniem do innej pracy itp., no�e te� przybiera�formy poradnictwo �yciowego z wykorzystaniem technik psychoterapeu-tycznych. Wspomniano tak�e o doradztwie organizacyjny*), kt�re JestU�yteczna technika. wsoonaaalaca kadr� kinrnmniczA w 1A1 zmannnlnchLektura skryptu powinna ukierunkowa� dalsze zainteresowania stu-dent on psychologii, pozwalaj�c im zrozumie� fakt, �e w praktyce wie-le no�na zmieni� i ze zmienia� warto, iPsychologowie mog� zmieni� w�asne sposoby uprawiania zawodu,w��-cza� si� w nurt aktywno�ci zwi�zanej z prywatyzacj� gospodarki, prze-kszta�ceniami w�asno�ciowymi, budow� gospodarki rynkowej, oddzia�u-j�c na pracownik�w, ich postawy i zachowania w trudnym okresie prze-obra�e�. Pomoc w tworzeniu technik partycypacyjnych u�atwiaj�cychproces przyswajania zmian by�aby tu nieoceniona. Jednocze�nie w sy-tuacji rosn�cych zagro�e� Cbezrobocie, relatywne obni�anie si� p�ac,poziomu korzystania ze �wiadcze� socjalnych i urz�dze� rekreacyj-nych ) nale�a�oby wzmacnia� postawy i zachowania obronne, pozwalaj�- *ce chroni� zdrowie i �ycie pracownik�w, a nie nara�a� na owe zagro-�enia.Wa�ne domen� pracy psycholog�w w obecnych czasach by�aby pomoc wbudowaniu zr�b�w prawdziwej demokracji przemys�owej, kt�ra w gos-podarce sprywatyzowanej Jest nawet wa�niejsza ni� w uspo�ecznionej.W takiej demokracji ro�nie znaczenie klimatu spo�ecznego, respekto-wania zasad lojalno�ci, uczciwych zasad gry interes�w*oraz zaufaniaw relacjach interpersonalnych. W tym tak�e mo�e i powinna pomaga�,wsp�czesna psychologia, dysponuj�ca konkretnymi wynikami bada� nadrol� zaufania w komunikacji mi�dzy ludimi w rozwi�zywaniu konflik-t�w oraz we wprowadzaniu innowacji.ROZDZIA� IPsychologia ... [ Pobierz całość w formacie PDF ]

9295, Big Pack Books txt, 5001-10000

Podstrony